بزرگ‌ترین کتابخانهٔ فارسی و مرجع اول شما
عبدالکریم زیدان، عالم و دعوتگر اسلامی عراقی، به دلیل تألیفاتی که در آن‌ها به مسائل معاصر با رویکرد فقهی و مقارنات قانونی پرداخته بود، شناخته می‌شود. زیدان در سال 1917 در عراق به دنیا آمد و در سال 2014 در صنعاء درگذشت.
تولد و کودکی
عبدالکریم زیدان بهیج الکحلی العانی در سال 1917 در بغداد، پایتخت عراق و در منطقه سوق حماده در جانب کرخ به دنیا آمد و کوچک‌ترین فرزند خانواده بود. او در سن سه سالگی پدرش را از دست داد و یتیم شد. در دوران کودکی قرآن کریم را در یکی از مدارس قرآنی غیر دولتی حفظ کرد و تحصیلات ابتدایی خود را در بغداد و تحت نظارت برخی از علما و مشایخ عراقی به پایان رساند.
تحصیلات و پرورش علمی
زیدان ابتدا وارد مدرسه ابتدایی کرخ شد و سپس تحصیلات خود را تا مقطع دبیرستان ادامه داد و پس از آن به عنوان معلم مشغول به کار شد تا به خانواده‌اش کمک کند. او وارد دارالمعلمين ابتدایی شد و پس از فارغ‌التحصیلی، در مدارس ابتدایی به تدریس پرداخت. زیدان سپس وارد دانشکده حقوق بغداد شد و از آنجا فارغ‌التحصیل شد و در دوران تحصیل تحت تأثیر دروس شرعی قرار گرفت، به طوری که او را بر آن داشت تا به مطالعه دقیق فقه اسلامی بپردازد. وی سپس به دانشکده شریعت اسلامی دانشگاه قاهره پیوست و در سال 1958 موفق به اخذ دیپلم ممتاز (معادل فوق‌لیسانس) شد و در سال 1962 دکترای فقه اسلامی خود را با درجه عالی دریافت کرد.
وی در سال 1978 به درجه استادی برجسته در زمینه خدمات علمی و تدریس دانشگاهی رسید.
فعالیت‌های علمی و دینی
زیدان علاوه بر تدریس، به مدت سال‌ها به فعالیت‌های تبلیغی و دعوتی مشغول بود. او در مسجد الأزَبک بغداد سخنرانی‌های عمومی ایراد می‌کرد و در پایان دهه 1960، دانشکده مطالعات اسلامی را در بغداد تأسیس کرد. زیدان یکی از برجسته‌ترین نظریه‌پردازان فقه اسلامی در دوران معاصر به شمار می‌رود و در کنفرانس‌ها و نشست‌های علمی مختلف در کشورهای عربی و اسلامی شرکت داشت. او همچنین در تدوین مطالب دایرةالمعارف فقه اسلامی کویتی مشارکت داشت و عضو چندین مجمع فقهی معتبر، از جمله مجمع فقهی رابطة العالم الاسلامی بود.
مناصب و مسئولیت‌ها
زیدان در طول زندگی خود مسئولیت‌های زیادی در عراق و خارج از آن بر عهده داشت، از جمله:
- مدیریت دبیرستان دینی النجیبیه پس از پایان تحصیلات دانشگاهی.
- استادی در رشته فقه اسلامی و ریاست بخش آن در دانشکده‌های حقوق و ادبیات دانشگاه بغداد.
- ریاست دانشکده علوم اسلامی در بغداد و ریاست آن.
- معاونت عمید دانشکده حقوق دانشگاه بغداد.
- استادی در رشته فقه مقارن در دانشگاه ایمان در صنعاء.
- مسئولیت‌های مختلف علمی و اداری در دانشگاه‌های بغداد و صنعاء.
- عضو هیئت امنای دانشگاه ایمان در یمن و عضویت در مجمع فقهی اسلامی در مکه.
وی همچنین در سال 1968 توسط دولت انقلاب عراق به عنوان وزیر اوقاف منصوب شد.
تألیفات
شیخ عبد کریم زیدان در زمینه تألیف کتب و مقالات بسیار فعال بود و آثار وی از روش‌شناسی دقیق و مباحث فقهی عمیق برخوردار بود. تألیفات او در زمینه‌های فقه، اصول فقه، قرآن‌شناسی، حدیث، دعوت، سیاست، عقیده و قانون، بسیار متنوع است و نزدیک به 30 کتاب و 35 مقاله و پژوهش در زمینه‌های مختلف نگاشته است. برخی از آثار برجسته او عبارتند از:
- «المدخل لدراسة الشریعة الاسلامیة»
- «الكفالة والحوالة في الفقه المقارن»
- «الوجیز في شرح القواعد الفقهیة»
- «الشریعة الاسلامیة والقانون الدولي العام»
- «نظام القضاء في الشریعة الاسلامیة»
- «عقیدة القضاء والقدر وأثرها في سلوك الفرد»
- «المفصل في أحكام المرأة وبيت المسلم في الشریعة الاسلامیة» (که از 11 مجلد تشکیل شده و در سال 1997 جایزه ملک فیصل جهانی را در زمینه مطالعات اسلامی به دست آورد).
درگذشت
عبد کریم زیدان در تاریخ 27 ژانویه 2014 در صنعاء درگذشت و پس از انتقال به بغداد در مقبره معروف کرخی به خاک سپرده شد.